Tìm hiểu các dạng tâm lý học trong đầu tư chứng khoán, kiểm soát được tâm lý trước biến động thị trường, từ đó có thể đưa ra được các nhận định chuẩn xác nhất.
Tâm lý học trong đầu tư chứng khoán, dù là chứng khoán cơ sở hay chứng khoán phái sinh cũng đều như nhau. Nhà đầu tư có thể trải qua nhiều cung bậc cảm xúc và tâm lý chính là phản ánh thái độ của trader trước biến động thị trường. Dưới đây, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu 4 dạng tâm lý phổ biến khi trade chứng khoán. Từ đó, có thể đua ra được giải pháp quản trị tâm lý hiệu quả nhất.
Trong bài viết này
Tâm lý học trong đầu tư chứng khoán: Nhân tố quan trọng quyết định thành công
Đằng sau kỹ thuật giao dịch, thì tâm lý chính là nhân tố quan trọng quyết định sự thành bại của trader trước thị trường chứng khoán.
Tâm lý học trong đầu tư chứng khoán là nhân tố phản ánh sâu sắc nhất thái độ của nhà đầu tư trước các diễn biến, chuyển động của thị trường. Không những thế, tâm lý còn chi phối đến tính ổn định của thị trường. Nếu tâm lý nhà đầu tư xoay chiều theo hướng nào đó, tất yếu sẽ dẫn đến các hành động tương ứng. Thị trường vì vậy mà cũng có sự đảo chiều theo.
Trong giao dịch, tâm lý sẽ quyết định đến các vấn đề liên quan trong đặt lệnh. Mua thời điểm nào, bán thời điểm nào, khối lượng giao dịch ra sao… Một nhà đầu tư có tâm lý ổn định sẽ ít sai lầm hơn là những nhà đầu tư luôn trong trạng thái bất ổn.
Có thể nói, tâm lý là một yếu tố quan trọng trong đầu tư chứng khoán và cả trong bất cứ lĩnh vực đầu tư nào. Một nhà đầu tư cần chuẩn bị nền tảng tâm lý thật vững chắc cho mình. Từ đó mới có thể có được sự tỉnh táo để triển khai những kế hoạch giao dịch như ý.
4 kiểu tâm lý học trong đầu tư chứng khoán phổ biến nhất
Một kiểu tâm lý sai lệch sẽ khiến trader đi khỏi đường ray trong tích tắc. Và ngược lại, có được tâm lý vững vàng thì cơ hội chinh phục những thăng trầm của chứng khoán cũng là điều dễ hiểu. Vậy có những dạng tâm lý học trong đầu tư chứng khoán nào? Dưới đây là 4 dạng thức cơ bản nhất:
Kiểu tâm lý đám đông
Thị trường chứng khoán, trong bất cứ thời điểm nào, cũng sẽ bị sự tác động của sự sợ hãi, của lòng tham. Và những dạng tâm lý này rất dễ lan tỏa trở thành tâm lý đám đông. Nói đúng hơn, nó là một kiểu “a dua” bầy đàn theo phong trào. Đây là một nhóm các nhà đầu tư hoặc là những nhà đầu tư riêng lẻ dựa vào đám đông để đưa ra hành động của mình.
Thông thường, hoặc là họ đang hưng phấn, hoặc là họ đang sợ hãi. Khi đó, họ có xu hướng đẩy hành động của mình theo số đông mà không có được sự tự chủ riêng cần thiết. Bất cứ trường hợp nào cũng đều nguy hiểm như nhau.
Nguyên nhân xuất hiện tình trạng tâm lý đám đông chính là do sự thiếu kinh nghiệm trên thị trường. Vì thiếu kinh nghiệm, trader không thể nắm bắt được chính xác thông tin, không có được sự phân tích và nghiên cứu thị trường. Do đó, để hạn chế tình trạng đầu tư theo đám đông, trader cần cập nhật thường xuyên các biến động giá. Tự mình phải tìm hiểu thị trường và đưa ra chiến lược đầu tư. Khi đó, việc bị chi phối bởi đám đông cũng dần được khắc phục.
Tâm lý quá tự tin
Đây cũng là một kiểu hành vi tâm lý rất phổ biến trong đầu tư chứng khoán. Kiểu tâm lý này sẽ che khuất đi lý trí của nhà đầu tư. Khi đưa ra dự đoán kết quả, vì sự tự tin thái quá, trader dễ bị tác động lớn khi giá cổ phiếu biến động. Do đó, để hạn chế kiểu tâm lý này, bạn nên có cái nhìn đa chiều về thị trường. Nên hiểu rằng, chứng khoán luôn có những rủi ro bất ngờ và bạn cũng cần phải hiểu không phải lúc nào thị trường cũng diễn tiến như ý mà bạn muốn.
Tâm lý quá lạc quan
Lạc quan là tốt. Đây là một kiểu tâm lý học trong đầu tư chứng khoán phổ biến. Nhưng lạc quan quá mức lại không tốt. Nó tốt ở chỗ giúp nhà đầu tư tin tưởng vào tương lai. Nó kích thích được động lực đầu tư chứng khoán. Tuy nhiên, khi sự lạc quan ở mức quá đà, nó sẽ tạo nên hưng phấn lớn, khiến trader xuống tiền nhiều hơn.
Khi mua quá nhiều, trader có thể không lường trước được những thua lỗ. Và nếu thị trường đi ngược dự đoán thì ngay lập tức tâm trạng này sẽ chuyển thành sự bi quan. Lúc đó, khả năng trader quay trở lại thị trường là rất mong manh.
Tâm lý lo ngại thua lỗ
Kiểu tâm lý phổ biến thứ 4 trong thị trường chứng khoán chính là sợ thua lỗ. Với bất cứ nhà đầu tư nào, tiền chắc chắn là vật bất ly thân. Chính vì vậy, bị thua lỗ là điều mà không ai mong muốn. Thế nhưng, nếu bạn ác cảm với thua lỗ, thì sự thật là bạn càng dễ bị thua lỗ chấn chìm.
Sự lo ngại thua lỗ đến từ rất nhiều vấn đề. Đó chính là xung đột tâm lý của nhà đầu tư. Khi trader quá kỳ vọng vào lợi nhuận, thua lỗ có thể khiến họ cảm thấy mất hết niềm tin và động lực. Nó cũng đến từ việc thiếu tự tin, thiếu kiến thức và thiếu kinh nghiệm. Lâu dần, nếu không quyết đoán, tâm lý ngại thua sẽ khiến bạn bỏ qua rất nhiều cơ hội tốt để kiếm tiền.
Cách để kiểm soát tâm lý giao dịch chứng khoán
Thị trường chứng khoán luôn không ngừng biến động. Chính vì vậy, sự ổn định của tâm lý học trong đầu tư chứng khoán đặc biệt cần thiết để trader có được chiến lược hành động như ý. Vậy làm sao để có thể đưa ra được các quyết định đúng đắn nhất? Làm thế nào để các khoản đầu tư của bạn đều dựa vào phân tích chứ không xuất phát đơn thuần từ cảm xúc? Dưới đây là những cách hữu hiệu để bạn kiểm soát tâm lý trong giao dịch của mình:
Không đặt mục tiêu quá cao cho lợi nhuận kỳ vọng
Đặt mục tiêu lợi nhuận quá cao đồng nghĩa với việc bạn phải đổ nhiều vốn. Hoặc bạn có thể chọn các mã cổ phiếu nhiều rủi ro. Khi thị trường có biến động lớn thì tổn thất cũng sẽ nhiều lên cấp số nhân. Do đó, rất nhanh bạn sẽ rơi vào trạng thái tâm lý bất ổn.
Chính vì vậy, hãy cho mình một con số lợi nhuận kỳ vọng phù hợp. Trong 1 năm, mức lợi nhuận có thể áp dụng là từ 15 – 20%. Khi đặt lợi nhuận không quá cao, bạn sẽ có nhiều lựa chọn mã cổ phiếu hơn. Các kế hoạch đầu tư cũng được bám sát, an toàn và hiệu quả hơn.
Luôn có kế hoạch giao dịch và bám sát kế hoạch
Bất cứ nhà đầu tư chứng khoán chuyên nghiệp nào cũng có những nguyên tắc riêng cho bản thân họ. Khi thiết lập nguyên tắc, bạn cần nghiêm túc thực hiện chúng với tất cả sự nỗ lực của mình. Khi bám sát chiến lược, bạn sẽ luôn kiên trì, không sợ bỏ lỡ cơ hội, không ngại đám đông.
Luôn nhớ, đám đông quyết định thế nào thì đó cũng là quyết định của họ. Chưa kể những cá mập đang có âm mưu thao túng thị trường có thể tạo ra những biến động giả. Khi bạn tuân thủ nguyên tắc đề ra, bạn không để cảm xúc chi phối mình. Bạn chỉ cần bình tĩnh liệt kê các mục tiêu, phân tích các dấu hiệu thị trường. Đồng thời, phân bổ tài sản đầu tư cho hiện tại và tương lai sau này.
Bất kể thị trường đang có những đợt sóng ngắn mạnh mẽ nào, đừng đầu tư nếu bạn cảm thấy nghi ngờ nó. Khi bạn tuân thủ chiến lược, bạn sẽ từng bước quản trị được cảm xúc của mình. Và lâu dần, bạn sẽ có được sự bình tĩnh, tự tin trên thị trường. Con số lợi nhuận vì vậy mà cũng được cải thiện đáng kể.
Ít quyết định hơn sẽ khiến bạn có sự quyết đoán hơn
Một trong những bí quyết đơn giản để kiểm soát tâm lý học trong đầu tư chứng khoán chính là đừng đưa ra quá nhiều quyết định. Cách này sẽ khá hữu hiệu với những nhà đầu tư theo chiến lược dài hạn. Việc của bạn là chọn ra những mã cổ phiếu phù hợp chiến lược của mình. Sau đó, đầu tư một khoản cố định cho nó, đồng thời giữ nó trong thời gian dài, hướng đến mức lợi nhuận hợp lý nhất.
Với chiến lược này, trader không cần mất quá nhiều thời gian bám trụ thị trường. Các đợt sóng nhỏ cũng không đủ sức khiến bạn nao núng. Tuy nhiên, thỉnh thoảng bạn nên tái cân bằng danh mục đầu tư của mình nhằm mục đích phân bổ lại tài sản đang có.
Khi làm được điều này, bạn gần như đã có thể vượt qua được các tình trạng bị cảm xúc chi phối. Bất cứ những thay đổi nào về giá cũng sẽ được bạn nhìn nhận và phân tích chứ không chỉ dựa vào điều bạn thấy trước mắt.
Hiểu rõ sản phẩm đầu tư để có nhận định xu hướng tốt nhất
Cách thứ 4 để kiểm soát tâm lý đầu tư chính là hãy tìm hiểu về doanh nghiệp mà bạn đang đầu tư. Một mã cổ phiếu đại diện cho một doanh nghiệp cụ thể. Và bạn không thể đầu tư khi bạn không biết chút thông tin nào về nó.
Nắm rõ các hoạt động kinh doanh của doanh nghiệp sẽ giúp bạn nhìn nhận được xu hướng giá cổ phiếu. Từ đó bạn cũng có thể có được tâm lý vững vàng hơn. Ngược lại, khi bạn mông lung và có quá ít thông tin, rất nhiều những dự đoán chủ quan có thể làm hại bạn.
Đó chính là lý do vì sao chúng tôi luôn khuyến cáo rằng, đầu tư chứng khoán cần phải là một quá trình học hỏi tích lũy kinh nghiệm lâu dài. Bạn có thành công hay không, bạn không chỉ nắm bắt và kiểm soát tốt tâm lý. Bạn còn cần những kiến thức cơ bản về tài chính và kinh tế.
Tất cả những gì mà bạn học được, cảm nhận được và tích lũy được sẽ ảnh hưởng đến tâm lý của bạn. Hiểu càng sâu sắc thì con đường đi sẽ càng hanh thông. Đó chính là nguyên tắc chung khi đầu tư, bất kể là chứng khoán, forex, tiền điện tử hay các loại hàng hóa CFD.
Kết luận
Như vậy, chúng ta đã tìm hiểu vấn đề tâm lý học trong đầu tư chứng khoán. Một vấn đề không mới nhưng lại luôn nhận được sự quan tâm của các nhà đầu tư. Chúc các bạn có được chiến lược quản trị cảm xúc tốt nhất, từng bước chinh phục được chứng khoán và nhiều danh mục đầu tư khác.
