Hội chứng FOMO – sợ bỏ lỡ – đang trở thành hội chứng tâm lý phổ biến ở giới trẻ và trader cũng không ngoại lệ. Không chỉ trực tiếp khiến trader cháy vốn, nó còn ảnh hưởng đến thị trường đầu tư cũng như nền kinh tế toàn cầu. Nếu bạn đang có các trạng thái FOMO, hãy nhanh chóng thoát ra ngay nếu không muốn hối hận!
Trong bài viết này
Hội chứng FOMO là gì?
Tiến sĩ Dan Herman (Israel) là một chuyên gia marketing rất xuất sắc. Ông là người đầu tiên xác định được các triệu chứng của hội chứng FOMO (Fear Of Missing Out – Hội chứng sợ bỏ lỡ) vào năm 1996 trong một cuộc khảo sát và nghiên cứu hành vi khách hàng.
Ông nhận ra, FOMO có thể là nguyên nhân khiến người dùng không trung thành với bất kỳ một nhãn hiệu nào. Tất nhiên vẫn có một số trường hợp ngoại lệ.
Khi vướng hội chứng này, người dùng có xu hướng sợ bỏ lỡ những điều mới mẻ trong cuộc sống. Họ thường có xu hướng lo lắng người xung quanh có thể đang trải nghiệm xu hướng mới, đang tận hưởng những điều hạnh phúc và thú vị mới. Vì vậy, họ cũng muốn nhanh chóng bắt kịp trào lưu này.
Một số biểu hiện của FOMO:
- Thường xuyên cập nhật mạng xã hội để biết bạn bè đang làm gì, đang mua gì, đang thưởng thức những gì
- Nhanh chóng mua các món ăn, các mặt hàng theo “trend” một cách vô tội vạ
- Cảm thấy lo lắng, bất an, thiếu tự tin khi bản thân bỏ lỡ một điều nào đó thú vị
- Luôn đưa ra lựa chọn mở, luôn nói có với mọi xu hướng mới.
Đặc biệt, những người càng thiếu tự tin sẽ càng bị hội chứng FOMO chinh phục. Và không chỉ ảnh hưởng trong đời sống hàng ngày, hội chứng nào còn lan tỏa đến cả cộng đồng trader. Nó ở một phương diện khác chính là nhà đầu tư luôn lo sợ sẽ bỏ lỡ cơ hội, và thường có xu hướng đầu tư theo đám đông hoặc đầu tư ngay khi phát hiện tín hiệu.
Vì sao FOMO có thể khiến nhà đầu tư thua trắng?
FOMO được xem là kẻ thù của mọi nhà giao dịch. Nó chính là một trong những nguyên nhân khiến nhà đầu tư thua trắng, cháy sạch vốn vì:
- Mọi quyết định được đưa ra đều dựa trên cảm xúc thay vì lý trí. Khi dính vào FOMO, nhiều trader có xu hướng mua cao, bán thấp, và đây là những hành vi đi ngược với tiêu chuẩn của đầu tư.
- Không đủ tỉnh táo để phân tích: Vì quá vội vã và lo ngại bỏ lỡ, tất nhiên trader cũng không đủ tỉnh táo để phân tích, nghiên cứu thị trường. Từ đó các quyết định được đưa ra đều không bám sát với tình hình thị trường và dễ dẫn đến sai lầm chết người.
- Mù quáng theo đuổi xu hướng: Bắt được tín hiệu thị trường, trader nhanh chóng vào lệnh vì sợ bỏ lỡ. Tuy nhiên không nhiều trader có thể bình tĩnh nhận định liệu có phù hợp với chiến lược mà mình đã đề ra hay không.
- Rủi ro cháy vốn đến nhanh chóng vì khi dính vào FOMO, trader thường có suy nghĩ cần phải đặt cược lớn. Một số khác vì thiếu suy nghĩ mà có thể chọn đầu tư vào các sản phẩm tiềm ẩn nhiều rủi ro.
Không chỉ ảnh hưởng đến hiệu suất giao dịch, FOMO còn là một hội chứng đáng sợ mà bất cứ trader chuyên nghiệp nào cũng không mong muốn dính phải. Vì nó sẽ ảnh hưởng không nhỏ đến tâm lý nhà đầu tư. Ban đầu là kích thích, thú vị. Về sau là hoang mang lo lắng. Sau đó là stress, ám ảnh. Cuối cùng, tự trader giết chết chính mình, đánh mất mọi cơ hội trên thị trường đầu tư của mình.
3 cách giúp trader kiểm soát hội chứng FOMO
Nếu bạn cho rằng mình là một trader thì bạn hãy nhớ, không có gì đáng chán hơn là bị đá bay khỏi thị trường chỉ vì những ám ảnh ngớ ngẩn. Do đó, bạn phải đi con đường riêng của mình, không chạy theo đám đông, đừng sợ bỏ lỡ vì cơ hội trên thị trường rất nhiều, thậm chí là thường xuyên, liên tục.
Dưới đây là 3 điều mà các chuyên gia đầu tư khuyến cáo trader nên làm, nếu không may bạn nhận ra mình đã vướng vào hội chứng này:
Buông bỏ quá khứ
Như đã nói, cơ hội luôn ở đó. Đừng thấy người ăn khoai cũng vác mai đi đào. Biểu đồ đang biến động nhưng nó không đại diện cho mọi cơ hội mà thị trường đem đến cho bạn. Dữ liệu bạn đang nhìn thấy có thể chỉ đơn thuần là những thông tin về sự kiện thị trường có thể diễn ra trong tương lai.
Đừng hối tiếc, đừng lo lắng, đừng vì bất cứ ai mà giao dịch. Các nhà đầu tư lão luyện đều hiểu rằng không bao giờ là quá muộn để bạn bắt đầu. Chỉ cần có niềm tin, có kế hoạch, thì tương lai sẽ có đường đi và quá khứ nên khép lại phía sau. Do đó, không hối tiếc quá khứ, không vội vàng ở hiện tại.
Bám sát mục tiêu
Tất nhiên trước hoặc sau khi trở thành trader, bạn đều đã thiết lập cho mình một kế hoạch giao dịch. Bạn sẽ trade tài sản nào, dùng vốn bao nhiêu, phân bổ thế nào, theo đuổi tỷ lệ R:R thế nào… Mọi thứ đều cần bận hành đúng kế hoạch của bạn.
Ví dụ, khi giá đã chạm mục tiêu, hãy thật thoải mái để khóa lợi nhuận lại. Bạn có quyền kỳ vọng xu hướng sẽ tiếp diễn và bạn có lời nhiều hơn. Nhưng điều gì sẽ xảy ra nếu thị trường không như mong đợi?
FOMO có nghĩa là, khi giá một tài sản nào đó tăng lên, nhiều người thường có xu hướng đổ xô vào mua. Diễn biến ở thị trường vàng vật chất vài tháng đầu năm 2024 là một ví dụ điển hình. Khi giá vàng tăng cao, người dân lại đổ xô đi mua với giá cao để tích lũy. Để rồi khi giá xuống, họ lại đổ xô đi bán vì lo giá giảm thêm. Họ đã rơi vào cái bẫy mua cao bán thấp. Cuối cùng người thiệt hại vẫn là người mua, các nhà kinh doanh vàng mới chính là người được lợi.
Do đó, nếu luôn bám sát mục tiêu của mình, trader có thể thoát khỏi cái bẫy tâm lý sợ bỏ lỡ này. Bạn có thể không ở trong đám đông u mê đó và chắc chắn ko rơi vào trạng thái hoang mang khi nhận ra tài sản đã không còn nóng như kỳ vọng nữa.
Có nghĩa là, bạn giao dịch theo lý trí và điều đó ảnh hưởng đến tâm lý, đến hành vi. Còn FOMO là hành động theo cảm tính. Thấy là làm, bất chấp đúng sai hậu quả. Và kết quả của 2 kịch bản này thế nào có thể bạn cũng đã hình dung ra được.
Chờ đợi thời cơ
Có một câu nói từ Jesse Livermore , một nhà đầu tư chứng khoán nổi tiếng phố Wall mà người viết bài này vô cùng tâm đắc:
“ Lợi nhuận khủng không đến từ việc mua hay bán, mà đến từ việc chờ đợi”.
99% những nhà đầu tư đi theo con đường FOMO đều mất tiền. Đó là một thực tế mà bạn có thể nhìn thấy được. Vậy làm thế nào để đối phó với hội chứng này? Đó chính là chờ đợi.
Bạn nhìn thấy tín hiệu, hãy kiên nhẫn. Nếu bạn không thực sự tự tin mà chỉ xuất hiện tâm lý lo ngại bỏ lỡ, đừng giao dịch. Hãy kiên nhẫn chờ đợi đến khi nào mình cảm nhận đó là một tín hiệu chắc chắn hãy vào lệnh.
Và điều quan trọng, chính là bạn cần phải nhận thức được mối nguy hại từ FOMO. Nếu mỗi ngày bạn đều để ý xem người khác đang làm gì, họ đang tận hưởng những gì mà bạn chưa được tận hưởng, đó chính là dấu hiệu cho thấy bạn đang vướng vào nó. Và nhanh chóng thoát ra mới chính là cách để bạn đứng vững trên thị trường tài chính vốn rất nhiều khó khăn này.
Đâu là con đường an toàn để trader bước đi?
Có thể bạn sẽ thấy chán ngắt, nhưng những điều này mới chính là giải pháp để bạn đạt được thành công trên thị trường:
Thất bại là bình thường, nếu tỷ lệ thắng vẫn ổn định
Khi đối mặt với 1 loạt các thua lỗ liên tiếp, tâm lý chung ai cũng sẽ vô cùng nản. Nhưng có một bí mật mà bạn không biết, đó chính là những trader chuyên nghiệp không bao giờ đặt mục tiêu thắng quá 60%. Họ thường duy trì ở mức 30 – 50%. Tỷ lệ thắng (strike – rate) chính là mấu chốt của vấn đề.
Vậy bí quyết là gì?
- Họ luôn giữ mức lỗ nhỏ
- Khi chiến thắng, đó có thể là một chiến thắng nhỏ hoặc lớn.
- Những trade thắng đậm chính là điểm cơ bản của lợi nhuận!
Có nghĩa là, nếu kiểm soát được vốn phân bổ, cho dù có thể 1 tháng bạn trade thất bại nhưng khi thắng được số tiền đủ bù vào đó thì tổng kết lại bạn vẫn có lợi nhuận. Vì vậy, không có giai đoạn nào là tồi tệ cả. Bạn đầu tư và bạn phải chấp nhận, quan trọng là ngưỡng chịu đựng của bạn đến cỡ nào.
Cân bằng giữa cuộc sống và trading
Rất nhiều trader đã đem FOMO từ trong cuộc sống vào giao dịch. Có nghĩa là, hội chứng này của họ bắt đầu từ cuộc sống hàng ngày, từ sự so sánh với bạn bè, từ sự thiếu tự tin của họ, từ mong muốn được người khác chú ý của họ.
Ngay lúc này, bạn phải tiêu diệt mầm mống của FOMO từ trong chính hành động thường ngày. Nếu đem tâm lý này vào giao dịch thì chỉ có con đường bại trận.
Ngừng so sánh, ngừng than vãn, ngừng cho rằng người khác tốt hơn mình, ngừng chạy theo trào lưu! Bạn là bạn và có cuộc sống riêng của mình. Không vì bất cứ lý do gì mà bạn phải mong chờ sự công nhận từ một đám đông không thực sự ảnh hưởng đến cơm áo gạo tiền của mình cả.
Khi bạn đã có thể tự “giải quyết” vấn đề sân si trong cuộc sống thì chắc chắn bạn sẽ bước vào thị trường với tâm thế bình tĩnh và hiệu quả hơn. Điều này đã được chứng minh qua rất nhiều trader.
Và ở chiều ngược lại, cuộc sống không phải chỉ có giao dịch. Ngoài những lúc trên thị trường, bạn cần phải tập trung cho chất lượng cuộc sống của mình. Bạn phải thật thoải mái, tập trung giờ nào việc nấy, không lo lắng về thị trường khi làm các công việc khác. Sự cân bằng này sẽ giúp bạn dần dần có được tâm thế của một trader chuyên nghiệp.
Kết luận
Nhìn chung thì, hội chứng FOMO trong một số ít trường hợp vẫn có lợi, nhất là với những trader giao dịch theo xu hướng. Nhưng phần hại của nó cao hơn hẳn và nó có thể chế ngự hoàn toàn cảm xúc của một trader.
Do đó, nếu nhận thấy mình có các biểu hiện sợ bỏ lỡ, hãy ngừng giao dịch và điều chỉnh lại mọi thứ trước khi quá muộn! Bạn có thể tìm kiếm thêm các bí quyết quản trị cảm xúc của mình qua các nội dung mà Tâm lý giao dịch chia sẻ.