Để thành công trong việc rèn luyện tâm lý giao dịch chứng khoán, nhà đầu tư cần thực hiện giao dịch có kỷ luật, tuân thủ kế hoạch, và kiểm soát được lòng tham của mình.
Hiện nay, ngoài forex, tiền điện tử, chứng khoán được xem là kênh đầu tư hấp dẫn. Mỗi ngày, có đến hàng nghìn nhà đầu tư tham gia thị trường này.
Hôm nay, chúng ta sẽ cùng tìm hiểu cách rèn luyện tâm lý giao dịch chứng khoán. Để có thể thành công ở thị trường này, bạn rất cần một quá trình dài để rèn luyện và giúp bản thân ngày càng có được tâm lý vững vàng nhất.
Trong bài viết này
Thuật ngữ tâm lý giao dịch chứng khoán là gì?
Tâm lý giao dịch chứng khoán (stock trading psychology) là một thuật ngữ trong lĩnh vực giao dịch tài chính, tập trung vào việc nghiên cứu và hiểu về tâm trạng, cảm xúc và tư duy của các nhà giao dịch khi tham gia vào quá trình mua bán cổ phiếu và chứng khoán trên thị trường chứng khoán.
Tâm lý giao dịch chứng khoán đóng vai trò quan trọng trong việc định hình quyết định giao dịch của nhà đầu tư và ảnh hưởng đến hiệu suất và kết quả cuối cùng của các giao dịch. Dưới đây là một số khía cạnh cơ bản của tâm lý giao dịch chứng khoán:
- Tâm lý tham gia: Khi thị trường chứng khoán tăng, nhà đầu tư có xu hướng tham gia giao dịch do kỳ vọng về lợi nhuận cao. Tâm lý tham gia cũng có thể khiến nhà đầu tư mua vào cổ phiếu mà không có lý do cụ thể hoặc không có kế hoạch đầu tư rõ ràng.
- Tâm lý lo sợ: Trái ngược với tâm lý tham gia, tâm lý lo sợ xảy ra khi thị trường giảm, gây ra cảm giác lo sợ và không an toàn cho nhà đầu tư. Lo sợ có thể khiến họ đưa ra các quyết định không cân nhắc và vội vàng, thậm chí bán ra cổ phiếu khi thị trường vẫn còn tiềm năng tăng trưởng.
- Tâm lý gia tăng: Tâm lý gia tăng xảy ra khi nhà đầu tư có xu hướng mua cổ phiếu trong tình trạng thị trường tăng giá và bán cổ phiếu trong tình trạng thị trường giảm giá. Điều này dẫn đến việc mua vào đỉnh và bán ra đáy, gây thiệt hại cho tài khoản đầu tư.
- Tâm lý chốt lời và cắt lỗ: Khả năng chấp nhận chốt lời khi đạt được lợi nhuận hoặc cắt lỗ khi thị trường di chuyển ngược lại là một khía cạnh quan trọng trong tâm lý giao dịch chứng khoán.
- Tâm lý thị trường: Tâm lý tổng quan của thị trường chứng khoán và cách nó ảnh hưởng đến quyết định giao dịch của nhà đầu tư.
- Tâm lý tự tin và kiêu hãnh: Sự tự tin và kiêu hãnh quá mức có thể khiến nhà đầu tư đánh giá sai rủi ro và không thực hiện các phân tích cơ bản và kỹ thuật cẩn thận trước khi đưa ra quyết định giao dịch.
Để trở thành một nhà đầu tư thành công, nắm vững tâm lý giao dịch chứng khoán là rất quan trọng. Nhà đầu tư nên học cách kiểm soát cảm xúc, đưa ra quyết định dựa trên phân tích cụ thể và lập kế hoạch đầu tư chi tiết. Ngoài ra, việc cân nhắc và hiểu rõ ràng về rủi ro trong giao dịch cũng là yếu tố quan trọng trong việc đạt được thành công trong thị trường chứng khoán.
7 bước rèn tâm lý giao dịch chứng khoán
Xây dựng hệ thống nguyên tắc cá nhân khi giao dịch chứng khoán
Tâm lý giao dịch chứng khoán thể hiện được những chấp niệm của bạn về thị trường. Và nó sẽ được cụ thể hóa qua các danh mục đầu tư mà bạn đưa ra. Do đó, bước đầu tiên để trở thành một nhà đầu tư có tâm lý vững vàng là hãy đưa ra nguyên tắc của riêng mình.
Thiết lập nguyên tắc giao dịch, cụ thể là bạn cần xác định chiến lược, và chấp hành nghiêm ngặt chiến lược đó. Chỉ khi bạn thực sự kỷ luật, thì bạn mới có thể đạt được tâm lý vững vàng. Và thành công cũng theo đó mà đến, ngược lại, không tuân thủ kỷ cương thì thua lỗ là điều có thể dự báo được.
Không ngừng học hỏi về thị trường chứng khoán
Đây chính là một bước quan trọng trong quá trình rèn luyện tâm lý giao dịch chứng khoán. Việc học hỏi trong mọi lĩnh vực đầu tư đều quan trọng và cần thiết. Với chứng khoán, không phải ai cũng đầu tư được nếu bạn không có được kiến thức nhất định về thị trường.
Để có thể dự đoán được thị trường, bạn cần phải có cơ sở và đưa ra các phân tích cụ thể. Và tất cả những điều này sẽ chỉ được thực hiện khi bạn có được lượng kiến thức nhất định. Khi có kiến thức, tâm lý bạn sẽ vững vàng và tự tin hơn rất nhiều. Chắc chắn, các khoản đầu tư cũng sẽ trôi chảy và linh hoạt hơn.
Ghi chép lại các giao dịch của mình
Ghi chép và hệ thống lại các khoản đầu tư chưa bao giờ là điều ít quan trọng trong đầu tư chứng khoán. Khi bạn làm thống kê, bạn sẽ thấy được những lỗ hổng trong đầu tư của mình.
Bạn sẽ biết được mình đã đi đúng hướng chưa, dòng tiền đang đi về đâu và mang lại hiệu quả như thế nào. Các chiến lược mình đưa ra đã thực sự tốt hay chưa và nó mang lại tỷ suất lợi nhuận ra sao.
Chính vì vậy, nếu bạn muốn rèn luyện tâm lý giao dịch chứng khoán thật bản lĩnh, rắn rỏi, bạn cần phải ghi chép. Việc ghi chép nên được thực hiện thường xuyên và tập trung vào các vấn đề sau:
- Tần suất mà bạn thực hiện giao dịch mỗi ngày, mỗi tuần, mỗi tháng. Độ giãn của các lần giao dịch và nó như thế nào, hiệu quả ra sao.
- Các giao dịch đã thực hiện mang lại lợi nhuận như thế nào.
- Những sản phẩm nào mang lại lợi nhuận cao nhất, đầu tư vào đâu là thua lỗ nhiều nhất.
- Bạn đã thực hiện giao dịch đó như thế nào, đặt lệnh khối lượng bao nhiêu, tâm trạng lúc đó ra sao…
Có mục tiêu nhưng không phải là mục tiêu hoàn hảo
Có câu: Biết đủ là đủ, và nếu không biết đủ, sẽ chẳng bao giờ là đủ. Điều này chính xác trong mọi khoản đầu tư và chứng khoán không ngoại lệ.
Bạn tất nhiên cần phải đặt mục tiêu lợi nhuận cho mình. Nhưng mức lợi nhuận chỉ nên vừa đủ chứ đừng quá mong cầu vào sự hoàn hảo. Trong chứng khoán, lợi nhuận có thể dao động từ 10 – 20% là lý tưởng. Còn trong điều kiện thị trường biến động, có thể giảm xuống từ 7 – 10% vẫn an toàn.
Có nhiều nhà đầu tư đặt mục tiêu lợi nhuận quá cao, thậm chí đến 50 – 70%. Khi không được như ý, sẽ dễ sinh các trạng thái tâm lý giận dữ, tiêu cực. Khi bản thân bạn quá áp lực, bạn sẽ khó có được sự sáng suốt để đối mặt với biến động thị trường.
Luôn để bản thân sáng suốt và thật kiên định
Khi tham gia đầu tư chứng khoán, bạn cũng cần tham gia nhiều khóa học. Các khóa học sẽ giúp bạn có được những thông tin trading hữu ích nhất.
Tuy nhiên, điều quan trọng là bạn cần phải biết chắt lọc những thông tin đó. Vận dụng nó thế nào để mang lại hiệu quả đầu tư tốt nhất. Tức là, bạn phải thực sự sáng suốt, minh mẫn, không để mình lạc trong đám đông, không đi theo hiệu ứng FOMO.
Và quan trọng hơn, một phần của tâm lý giao dịch chứng khoán là bạn hãy tuân thủ nguyên tắc của mình. Khi bạn đảm bảo được mình tuân thủ nguyên tắc giao dịch, bạn sẽ chủ động hơn trong các tình huống xấu nhất.
Không tập trung quá mức vào thị trường 24/24
Sự tập trung trong giao dịch chứng khoán là điều cần thiết. Tuy nhiên, khi quá tập trung, bạn sẽ dễ dẫn đến trạng thái căng thẳng. Lúc này, bạn khó có được trạng thái tâm lý minh mẫn. Sức khỏe cũng sẽ khó có được sự ổn định đảm bảo. Từ đó, các quyết định giao dịch cũng có thể mắc sai lầm.
Do đó, một phần quan trọng trong rèn tâm lý giao dịch chứng khoán chính là hãy thả lỏng bản thân. Bạn có thể dành nhiều giờ và thực sự tập trung khi phân tích, vào lệnh.
Tuy nhiên, điều này không phải là lúc nào bạn cũng chăm chú vào nó. Thị trường thì luôn có nhiều đợt sóng nhỏ. Và khi phân tích đủ, bạn cần mạnh dạn thực hiện giao dịch của mình.
Bạn cũng có thể thả lỏng bản thân, không chăm chú vào thị trường nhưng sẽ dành thời gian đó để rèn luyện thêm các kỹ năng giao dịch. Bạn có thể tìm hiểu sâu sát hơn về công ty mình mua cổ phiếu. Hoặc là xem xét các yếu tố kinh tế chính trị ngoài lề. Những điều này đều có ích cho giao dịch của bạn.
Quản lý dòng tiền
Vốn chính là nhân tố đặc biệt quan trọng để bạn có thể bắt đầu đầu tư. Nguồn vốn của bạn dồi dào đến thế nào, nhưng nếu không có sự kiểm soát tốt thì nó cũng có thể tiêu biến chỉ trong vài giao dịch.
Do đó, bước thứ 7 trong quy trình rèn luyện tâm lý giao dịch chính là quản lý dòng tiền. Bạn phải thực hiện thống kê, lên kế hoạch phân bổ nguồn vốn. Khi nguồn vốn được kiểm soát, bạn sẽ biết được tiền đi về đâu. Từ đó, có thể đạt được các giao dịch phù hợp, hạn chế tối đa tình trạng thua lỗ, cháy tài khoản.
3 phương pháp điều chỉnh tâm lý giao dịch chứng khoán trader cần nhớ
Song song với quy trình 7 bước rèn luyện tâm lý giao dịch chứng khoán, nhà đầu tư cũng cần chú trọng đến phương pháp để điều chỉnh tâm lý.
Thị trường giao dịch chứng khoán luôn có nhiều biến động không ngờ. Chỉ trong 1 ngày, bạn đã có thể thắng lớn hoặc ngược lại, toàn bộ khoản đầu tư sẽ bay sạch. Do đó, nếu muốn có được lợi nhuận bền vững, có đủ vốn để theo đuổi thị trường lâu dài, hãy thử áp dụng 3 nguyên tắc sau đây:
Ngừng giao dịch sau một thời gian dài thua lỗ
Đây chính là một trong những phương pháp được xem là hiệu quả nhất để rèn tâm lý giao dịch chứng khoán. Ví dụ như, bạn có đến 80% cơ hội thắng cuộc và chỉ có 20% cơ hội thua cuộc.
Ở đây, chúng ta xét đến tỷ lệ phần trăm của các giao dịch. Chúng ta không cần xét đến số tiền thắng thua trong mỗi đợt đầu tư. Và cho dù là xác suất thắng nhiều hơn, nhưng không có gì đảm bảo là bạn sẽ bị thua lỗ liên tục.
Khi đó, hãy tạm ngừng giao dịch chứng khoán lại. Vì nếu cứ tiếp tục, đảm bảo bạn sẽ xuất hiện dạng tâm lý không ổn định. Lúc này, bạn sẽ xuất hiện các dạng tâm lý lo lắng, hoang mang, tuyệt vọng, sợ hãi và thậm chí là giận dữ.
Khi xuất hiện các biểu hiện tâm lý này, chúng ta sẽ rất dễ giao dịch sai lầm. Ví dụ như, bạn sẽ cố mua nhiều thêm để gồng lỗ. Hoặc là sử dụng đòn bẩy mức siêu cao mong có lời nhiều.
Ngừng giao dịch sau một thời gian dài thắng liên tục
Bây giờ, kịch bản đang đi ngược lại. Bạn đang sở hữu một chiến thuật có thể giúp bạn đạt được chiến thắng khá bền vững. Và bạn đã đạt được con số lợi nhuận trong mơ với hàng loạt những lệnh thắng tuyệt vời. Khi đó, chắc chắn bạn sẽ nảy sinh tâm lý chủ quan, coi nhẹ những hiểm họa của thị trường chứng khoán.
Chính vì vậy, các chuyên gia khuyên rằng, khi thắng liên tục trong thời gian dài, hãy ngừng giao dịch. Vì sau khi thắng triền miên, thị trường có thể sẽ có những biến động đảo chiều.
Và khi đó, bạn sẽ đứng trước nguy cơ bị thua lỗ với tình trạng không thể nào kiểm soát được. Sự chủ quan, sau đó là cay cú và ăn thua gỡ lại sẽ khiến bạn lún sâu hơn vào thua lỗ. Và điều này thực sự là một bi kịch.
Tâm lý giao dịch chứng khoán cần phải được điều chỉnh từ hành vi của bạn. Nếu bạn cảm thấy mình đã thắng nhiều và thắng đủ. Hãy dừng cuộc chơi và để bản thân tĩnh tâm lại. Đừng vì quá háo thắng để rồi phải nhận lấy những bi kịch đáng tiếc.
Ngừng giao dịch khi thị trường có những biến động không thuận lợi
Thị trường chứng khoán cũng như các thị trường tài chính khác, luôn biến động trước các tin tức không thuận lợi. Đó có thể là thông tin kinh tế hay chính trị quan trọng nào đó. Với các trường hợp này, giá chứng khoán có thể lên xuống liên tục và khó có thể dự đoán được.
Lúc này, chắc chắn tâm trạng của bạn cũng sẽ xoay chuyển liên tục. Từ kỳ vọng lạc quan cho đến lo lắng sợ hãi. Mọi trạng thái thiếu sự ổn định cân bằng đều sẽ không mang lại hiệu quả như mong muốn.
Do đó, nó có thể là nguyên nhân khiến bạn phải đối mặt nguy cơ thua lỗ. Sự bất cập, bất hợp lý của thị trường chính là tín hiệu để bạn thấy rằng, mình cần thật cẩn trọng trong giao dịch.
Kết luận
Chúng ta đã tìm hiểu về các phương pháp rèn luyện tâm lý giao dịch chứng khoán. Hành trình đầu tư là một hành trình dài và cần được thực hiện liên tục.
Và trên hành trình đó, mức độ tĩnh của bạn sẽ quyết định đến nguồn lợi nhuận mà bạn thu về. Chúc các bạn rèn luyện tâm lý tốt, có được các khoản đầu tư có lợi nhuận như mong đợi.
